Risicogerichte handhavingsaanpak
De meeste mensen willen zich aan de regels houden. We handelen daarom vanuit vertrouwen. We leggen mensen die van ons een uitkering ontvangen uit wat ze van ons mogen verwachten en ook wat wij van hen verwachten. Dit vertrouwen vormt ook het uitgangspunt van het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid, dat enerzijds de mogelijkheid biedt om passend te reageren op een fout of kleine overtredingen en anderzijds om effectief op te treden wanneer mensen bewust de regels overtreden. We hebben in februari 2023 een pre‑uitvoeringstoets uitgebracht en verwachten in juni het verzoek om de uitvoeringstoets te doen.
We maken gebruik van de gegevens waarover we beschikken om te voorkomen dat mensen fouten maken. In maart 2023 hebben we een signaalfunctie gerealiseerd waardoor het mogelijk is om voor mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering de inkomsten te verrekenen die zijn opgenomen in de polisadministratie. We leggen geen boetes op als mensen deze inkomsten niet zelf aan ons hebben doorgegeven.
Om ons te kunnen richten op situaties waarin er gegronde redenen zij om misbruik of oneigenlijk gebruik te vermoeden, maken we gebruik van een risicogerichte aanpak. De afgelopen jaren hebben we de misbruikrisico’s in de WW, de Ziektewet, de WIA, de WAO, de Wajong, de Wet arbeid en zorg (Wazo) en de Toeslagenwet in kaart gebracht. De maatregelen voor beheersing van risico’s in de WW zijn eind 2021 vastgesteld en medio 2022 grotendeels geïmplementeerd. De besluitvorming over maatregelen voor beheersing van de risico’s in de Ziektewet en de WIA hebben we eind 2022 afgerond. De implementatie van deze maatregelen is inmiddels gestart. In de loop van 2023 willen we ook de beheersmaatregelen voor de overige wetten vaststellen. Het proces van risicobeheersing gaat daarna een volgende fase in, namelijk die van het periodiek herijken van de risico‑inventarisaties, waarbij we ook kijken naar aanvullende beheersmaatregelen. Hiermee krijgt de risicobeheersing een structureel karakter.
Gebruik van risicoscans
Risicoscans zijn een steeds belangrijker onderdeel van onze toezichts- en handhavingsstrategie. We zoeken daarvoor met data‑analyse naar combinaties van gedragskenmerken die mogelijk samenhangen met een verhoogde kans op regelovertreding. De signalen die deze scans opleveren worden vervolgens door medewerkers nader onderzocht. Zo kunnen zij gerichter hun werk doen en een beslissing nemen. We zijn ons ervan bewust dat het werken met risicoscans maatschappelijk gezien vragen kan oproepen. Daarom hebben we een zorgvuldige aanpak om risicoscans te ontwikkelen en toe te passen, waarbij onder andere de Commissie Data Ethiek risicoscans toetst aan de hand van ons Kompas Data Ethiek.
Risicogericht prioriteren van meldingen
Om de bruikbaarheid van externe signalen over misbruik en oneigenlijk gebruik beter te kunnen bepalen, ontwikkelen we een applicatie waarmee we meldingen risicogericht kunnen prioriteren. Met deze applicatie kunnen we signalen inlezen, verrijken en prioriteren voordat medewerkers ermee aan de slag gaan. In december 2022 is een eerste versie opgeleverd die in staat is om de externe meldingen te verwerken en de huidige beslisboom zal vervangen. We nemen deze applicatie naar verwachting in het tweede kwartaal van 2023 in productie.