Handhavingsinzet

In deze paragraaf gaan we in op signalen over mogelijk misbruik en oneigenlijk gebruik van uitkeringsgelden en op overtredingen van de inlichtingen- en inspanningsplicht.

In de eerste acht maanden van 2023 is het aantal signalen over mogelijk misbruik en oneigenlijk gebruik gedaald. Vorig jaar hadden we door tijdelijk beleid vanwege de coronacrisis te maken met meer meldingen in verband met een te late hersteldmelding voor de Ziektewet. We ontvangen nu ook minder meldingen doordat er een nieuwe werkwijze, de abonnementenservice Ziektewet, in gebruik is genomen waardoor er automatisch berichten worden verstuurd zodra cliënten inkomsten ontvangen. Verder is met ingang van 1 januari 2023 een aantal grote uitzendbureaus eigenrisicodrager geworden.

Tabel Signalen over mogelijk misbruik en oneigenlijk gebruik

UWV genereert vanuit de systemen ook zelf signalen die worden onderzocht. Het aantal signalen is lager dan vorig jaar. Dit komt doordat een aantal activiteiten tijdelijk is stilgelegd, onder andere vanwege het stopzetten van de risicoscan Verblijf buiten Nederland (zie deel 1 van dit achtmaandenverslag, paragraaf Risicogerichte handhavingsaanpak, onder het kopje Risicoscan Verblijf buiten Nederland).

Overtredingen inlichtingenplicht

We wijzen uitkeringsgerechtigden erop dat ze verplicht zijn om relevante wijzigingen zoals vrijwilligerswerk, vakantie of verhuizing tijdig en volledig aan ons door te geven. Met behulp van bestandsvergelijkingen, telefonische controles en persoonlijke gesprekken controleren we of ze zich hieraan houden. Zo niet, dan moeten ze het te veel ontvangen bedrag terugbetalen. Daarbij kan een boete of waarschuwing worden opgelegd. Ook kunnen we in bepaalde gevallen aangifte doen bij het Openbaar Ministerie, dat vervolgens kan overgaan tot een strafrechtelijke vervolging. Verreweg de meesten van de bijna 1,2 miljoen mensen die van ons een uitkering ontvangen willen zich aan de regels houden: we constateerden in de eerste acht maanden van 2023 4.800 overtredingen van de inlichtingenplicht voor een bedrag van € 8,8 miljoen (in dezelfde periode in 2022 6.600 overtredingen voor een bedrag van € 10,9 miljoen). We vinden het belangrijk dat de sanctie die we opleggen in verhouding staat tot de begane overtreding. Een boete leggen we alleen op bij zware overtredingen; bij lichtere overtredingen volstaan we met een waarschuwing. In de eerste acht maanden van 2023 legden we boetes op voor een bedrag van € 0,9 miljoen (in dezelfde periode in 2022: € 1,4 miljoen).

Tabel Overtredingen inlichtingenplicht

• *Dit is een afgerond aantal, het exacte aantal is 28 (eerste acht maanden van 2022: 34).

Overtredingen inspanningsplicht

Uitkeringsgerechtigden met arbeidsvermogen zijn verplicht zich voldoende in te spannen om werk te vinden. WW‑gerechtigden moeten verantwoording afleggen over hun sollicitatieactiviteiten. Wie zich aantoonbaar onvoldoende inspant, kan worden gekort op zijn uitkering.

Tabel Overtredingen inspanningsplicht

• *In het viermaandenverslag 2023 is een deel van de overtredingen van cliënten die nalieten of onvoldoende hun best deden om passende arbeid te verkrijgen per abuis opgenomen onder de categorie ‘Overige’. Dat hebben we nu hersteld.