Uitkomst WIA‑claimbeoordelingen, KCVG en AKC

Sociaal‑medische beoordeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) heeft als doel cliënten hun resterende verdiencapaciteit zo veel mogelijk te laten benutten. Onze verzekeringsartsen beoordelen voor iedereen die na twee jaar ziekte een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvraagt zijn of haar belastbaarheid. Op basis van deze mogelijkheden stelt de arbeidsdeskundige vast wat de restverdiencapaciteit is. Dit bepaalt het recht op en de hoogte van de gevraagde uitkering.

• *Een deel van de ingediende aanvragen wordt ingetrokken.

In de eerste acht maanden van 2023 hebben we ruim 22% meer WIA‑aanvragen afgehandeld dan in de eerste acht maanden van 2022 (51.300 tegenover 42.000). Het gaat hierbij vooral om aanvragen van zieke werknemers met een vast dienstverband en 60‑plussers. We kenden 35.900 WIA‑aanvragen toe en wezen 15.400 aanvragen af. Dat laatste cijfer is inclusief 1.300 aanvragen waarvan de behandeling tussentijds is gestaakt omdat de aanvrager volledig is hersteld, inmiddels is gepensioneerd of overleden, twee keer niet op het spreekuur is verschenen of inmiddels gedetineerd is.

De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zieke werknemers met een vast dienstverband ligt de eerste twee ziektejaren bij de werkgevers; UWV ziet zieke werknemers in de regel pas bij de WIA‑aanvraag. Tijdens de ziekteperiode is de werkgever verplicht re‑integratie‑inspanningen te leveren om de zieke werknemer te begeleiden naar passend werk binnen of buiten zijn bedrijf. De werknemer is verplicht daaraan mee te werken. Zowel de werkgever als de werknemer kunnen UWV tussentijds om een deskundigenoordeel vragen als ze van mening zijn dat de ander zich onvoldoende inspant, of twijfels hebben over de geschiktheid om te werken of de passendheid van het aangeboden werk. In de eerste acht maanden van 2023 hebben we 44,9% minder van dergelijke deskundigenoordelen uitgevoerd dan in dezelfde periode in 2022: 4.500 tegenover een kleine 8.200.

KCVG: Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde

In het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde (KCVG) werken UWV, het Amsterdam UMC en het Universitair Medisch Centrum Groningen samen, met als doel om wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de verzekeringsgeneeskunde te bevorderen en meer wetenschappelijke onderbouwing aan de verzekeringsgeneeskunde te geven.

Er lopen binnen het KCVG tal van onderzoeksprojecten. Nieuwe projecten worden getoetst aan de UWV Kennisagenda en moeten zich richten op praktijkgerichte en voor de verzekeringsgeneeskunde toepasbare uitkomsten. Verzekeringsartsen kunnen promotieonderzoek doen onder begeleiding van senior onderzoekers. Per universitair medisch centrum zijn er twee lopende promotietrajecten per jaar en een aantal kleinschalige projecten – zoals onderzoek of het mogelijk is om de sociaal‑medische beoordeling eenvoudiger te maken. Daarnaast wordt bekeken hoe ook met andere partners en door verbreding van onderzoeksthema’s de aansluiting op de praktijk beter geborgd kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van de wetenschappelijke diepgang. Er worden gesprekken gevoerd met de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) om samen te komen tot een toekomstvisie voor één portaal voor het ontwikkelen en delen van kennis op sociaal‑medisch gebied.

Kleinschalige projecten

Kleinschalige projecten hebben een doorlooptijd van maximaal één jaar. Deze projecten beantwoorden een vraag vanuit de praktijk en worden uitgevoerd door een verzekeringsarts (maximaal twee dagen per week). In september is een kleinschalig project over werken met een psycholoog afgerond. Er lopen op dit ogenblik nog drie andere in 2022 gestarte kleinschalige, op de verzekeringsgeneeskundige praktijk gerichte projecten over werken met een fysiotherapeut, beeldbellen en warme overdracht.

Lopend promotieonderzoek

De komende jaren spelen twee belangrijke thema’s in de langlopende (promotie)onderzoeken:

• Het verbeteren en ondersteunen van de inhoud en het proces van beoordeling van de functionele mogelijkheden door (vooral) de verzekeringsarts.

• Het verbeteren en verhogen van de participatie van specifieke groepen cliënten.

In 2022 liepen er per UMC twee promotieonderzoeken en ook een promotieonderzoek in het kader van de leerstoel Academisering van de verzekeringsgeneeskunde. In 2023 zullen er naar verwachting vier promotietrajecten worden afgerond.

Muntendam Symposium

Begin juni vond het jaarlijkse Muntendam Symposium van het KCVG plaats. Het thema was deze keer: tijd om te oogsten. De vier bijna afgeronde promotieonderzoeken kwamen uitgebreid aan de orde waarbij het accent lag op implementatie van kennis oftewel: wat kunnen we ermee in de praktijk?

AKC: Arbeidsdeskundig Kennis Centrum

Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) wil duurzame arbeidsparticipatie bevorderen door bij te dragen aan de professionalisering van het arbeidsdeskundig vak. De AKC Kennisagenda sluit aan bij de UWV Kennisagenda. De nieuwe meerjarenstrategie van het AKC (2022‒2026) richt zich op toekomstbestendige professionals en kent de volgende speerpunten: arbeidsmarkt, technologisering, toepasbare kennis voor het netwerk van professionals, multidisciplinaire samenwerking, de cliënt en de professionele beroepsbeoefenaar. Deze speerpunten zijn opgenomen in het al lopende onderzoekprogramma Professionalisering arbeidsdeskundig handelen 2020‒2024, dat aansluit bij concrete vragen die leven bij arbeidsdeskundigen, het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en stakeholders (werkgevers, werknemers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)).

In de eerste acht maanden van 2023 is er aan de volgende zaken gewerkt:

• Voor de impactstudie naar vroegtijdige inzet van de arbeidsdeskundige voert Impact Centre Erasmus een pilot uit waarin de effecten van vroegtijdige (binnen drie maanden) inzet van arbeidsdeskundigen bij verschillende werkgevers wordt onderzocht. De pilot is in april 2021 van start gegaan bij twee grote werkgevers en is versterkt met kwantitatief onderzoek van twee grote datasets. Het pilotonderzoek liep door tot eind 2022. Het eindrapport wordt in het vierde kwartaal van 2023 opgeleverd.

• In april is in samenwerking met ArdoSZ en Impact Centre Erasmus een driejarig onderzoek van start gegaan dat gericht is op de rol van de arbeidsdeskundige in letselschadetrajecten. Na een vooronderzoek onder stakeholders is de scope van het onderzoek uitgebreid met onderzoek naar de rol van de arbeidsdeskundige bij zzp’ers met letselschade.

• De geactualiseerde Leidraad Werkvoorzieningen is in april 2023 gepubliceerd. Deze leidraad is actief onder de aandacht gebracht tijdens een UWV‑symposium over mensen met visuele problematiek en in workshops tijdens de professionaliseringsdag voor arbeidsdeskundigen die het AKC in juni organiseerde samen met de NVvA en SAM (de beroepsvereniging voor uitvoerders in het publieke sociale domein).

• Een onderzoek naar het integreren van het perspectief van de cliënt in het arbeidsdeskundig handelen is gegund aan HAN University of Applied Sciences en de Zuyd Hogeschool. Dit onderzoek, dat anderhalf à twee jaar gaat duren, is in mei 2023 van start gegaan.

• Er is veel animo onder UWV-arbeidsdeskundigen voor het doen van kleinschalig onderzoek. Voor UWV‑arbeidsdeskundigen werkt het AKC samen met de academische werkplaatsen en het KCVG. Inmiddels zijn vier UWV‑arbeidsdeskundigen en twee arbeidsdeskundigen die werken in andere domeinen gestart met hun onderzoek. Deze onderzoeken lopen door tot de tweede helft van 2024.

• De AKC-kerngroep Technologisering werkt aan meer bekendheid met en bewustwording over het toepassen van technologie bij de toeleiding naar arbeid, re‑integratie en duurzame inzetbaarheid. De kerngroep bestaat uit arbeidsdeskundigen van onder andere UWV, de Kennisalliantie Inclusie en Technologie en Hogeschool Saxion. De kerngroep onderhoudt contacten met de Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) en is betrokken bij de CTI‑pilot met de Whispp‑app, die fluisterspraak van mensen met stemproblemen zonder vertraging omzet in een normaal stemgeluid. De resultaten van deze pilot worden eind november 2023 gepubliceerd. Onder toezicht van de kerngroep is ook onderzoek verricht naar technostress bij werknemers. De notitie hierover is begin oktober 2023 gepubliceerd.

• Een promotieonderzoek van een UWV‑arbeidsdeskundige naar het effect van integrale participatiegerichte dienstverlening voor mensen met meervoudige problematiek bevindt zich in de afrondende fase. De verwachting is dat promotie begin december 2023 kan plaatsvinden. Het gaat hier om de allereerste promotie van een arbeidsdeskundige via het AKC.

• Een als zelfstandige werkende arbeidsdeskundige doet via het AKC promotieonderzoek naar het voorkomen van herhaalde uitval bij psychische problematiek; dit onderzoek loopt nu circa twee jaar.

• Er zijn in 2022 met subsidie van het AKC drie kortlopende onderzoeken gestart die zich richten op de handelingspraktijk van de arbeidsdeskundige. Het eerste onderzoek richt zich op de invloed van ageism (stereotypering, vooroordelen en discriminatie van ouderen) op het werk van arbeidsdeskundigen en de aanpak en ervaringen van arbeidsdeskundigen die ageism in hun eigen werk proberen tegen te gaan. Dit onderzoek is afgerond; het eindrapport en een tool voor arbeidsdeskundigen zijn begin september 2023 gepubliceerd. Het tweede onderzoek focust op de doorontwikkeling van de bestaande e‑learning Betrekken van naasten bij arbeidsre‑integratie. De doorontwikkelde versie van de e‑learning is sinds september 2023 beschikbaar bij de AD Academie. Het derde onderzoek heeft tot doel om na te gaan in hoeverre arbeidsdeskundigen discriminatie op de arbeidsmarkt signaleren, hoe zij vervolgens met die signalen omgaan en hoe zij werkenden en werkzoekenden ondersteunen wanneer die met discriminatie te maken hebben. Ook dit eindrapport is begin september 2023 gepubliceerd.

• In september 2022 is een project gestart om een overzichtscahier met als werktitel Grazelpakket te maken dat inzichtelijk maakt welke arbeidsdeskundige modellen en instrumenten arbeidsdeskundigen in hun werk kunnen toepassen. Er wordt nu gewerkt aan een online overzicht en aan een prototype die respectievelijk in het najaar en aan het eind van 2023 worden opgeleverd.

• Begin 2022 is AKC gestart met een onderzoeksproject gericht op de ontwikkeling van een kennisplatform over het vinden van passend werk voor zieke werknemers. Dit project, dat deel uitmaakt van het ZonMw‑programma Verbetering kwaliteit poortwachterproces, verloopt voorspoedig. De testfase loopt.

• Het project gericht op het ontwikkelen van een leidraad en preferente formats voor de arbeidsdeskundige rapportage is in juli 2020 van start gegaan. De leidraad en formats zijn eind 2022 opgeleverd aan de NVvA, waarna de validatieronde is gestart. Het streven is dat de algemene ledenvergadering van de NVvA de leidraad en formats in het najaar van 2023 zal vaststellen.

• De actualisatie van de leidraad jobcoaching bevindt zich in de validatiefase.

• Het in maart 2022 gestarte langdurige onderzoek naar de inzet van de methodiek Samen beslissen, die zich richt op het versterken van de eigen regie van werknemers met psychische problemen bij hun re‑integratie na een ziekmelding, verloopt volgens planning.

• Het AKC is aangesloten bij drie projecten van ZonMw die zich richten op kwaliteitsverbetering van de re‑integratie van zieke werknemers; deze projecten zijn inmiddels alle drie van start gegaan.

• Samen met MIND is een webinar opgenomen over destigmatiserende dienstverlening aan psychisch kwetsbare mensen. Het seminar wordt veel bekeken.

• Naar aanleiding van de AKC subsidieoproep 2022 zijn meerdere onderzoeksvoorstellen ingediend, waarvan er drie zijn gehonoreerd. Deze onderzoeken, die in augustus en september 2022 van start zijn gegaan, zijn gericht op actief blijven ontwikkelen en professionaliseren, werken met de late gevolgen van kanker en waarde en duurzaamheid toevoegen aan re‑integratie.

• Eind juli 2023 is een project gestart waarin wordt onderzocht of de MiLES‑tool, die werkgevers helpt bij de begeleiding van werknemers met kanker, kan worden doorontwikkeld om arbeidsdeskundigen te ondersteunen bij de begeleiding van mensen met onvoorspelbare ziektebeelden zoals kanker.

• Een UWV-arbeidsdeskundige is voor één dag per week gekoppeld aan bijzonder hoogleraar Arbeidsdeskundigheid Roland Blonk om alle kennis op het gebied van werkgeversgedrag te bundelen en structureren, zodat arbeidsdeskundigen deze kennis kunnen toepassen in hun praktijk.

• In juni 2023 is onder de werktitel Jong geleerd, oud gedaan een onderzoek gestart dat zich richt op multidisciplinaire kennisuitwisseling tussen nieuwe en meer ervaren professionals. Dit onderzoek, waarvoor het onderzoeksvoorstel is geformuleerd samen met NVvA en SAM, wordt uitgevoerd met subsidie van ZonMw.