Uitkomst WIA‑claimbeoordelingen, KCVG en AKC

Sociaal‑medische beoordeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) heeft als doel cliënten hun resterende verdiencapaciteit zo veel mogelijk te laten benutten. Onze verzekeringsartsen beoordelen voor iedereen die na twee jaar ziekte een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvraagt zijn of haar belastbaarheid. Op basis van deze mogelijkheden stelt de arbeidsdeskundige vast wat de restverdiencapaciteit is. Dit bepaalt het recht op en de hoogte van de gevraagde uitkering.

Tabel Uitkomst WIA-claimbeoordelingen

• *Een deel van de ingediende aanvragen wordt ingetrokken.

In 2022 hebben we 5% minder WIA‑aanvragen afgehandeld dan in 2021 (64.600 tegenover 68.000). Het gaat hierbij vooral om aanvragen van zieke werknemers met een vast dienstverband en 60‑plussers. We kenden 43.600 WIA‑aanvragen toe en wezen 21.000 aanvragen af. Dat laatste cijfer is inclusief 1.700 aanvragen waarvan de behandeling tussentijds is gestaakt omdat de aanvrager volledig is hersteld, inmiddels is gepensioneerd of overleden, twee keer niet op het spreekuur is verschenen of inmiddels gedetineerd is.

De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zieke werknemers met een vast dienstverband ligt de eerste twee ziektejaren bij de werkgevers; UWV ziet zieke werknemers in de regel pas bij de WIA‑aanvraag. Tijdens de ziekteperiode is de werkgever verplicht re‑integratie‑inspanningen te leveren om de zieke werknemer te begeleiden naar passend werk binnen of buiten zijn bedrijf. De werknemer is verplicht daaraan mee te werken. Zowel de werkgever als de werknemer kunnen UWV tussentijds om een deskundigenoordeel vragen als ze van mening zijn dat de ander zich onvoldoende inspant, of twijfels hebben over de geschiktheid om te werken of de passendheid van het aangeboden werk. In 2022 hebben we 11.600 van dergelijke deskundigenoordelen uitgevoerd (2021: 13.400).

KCVG: Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde

In het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde (KCVG) werken UWV, het Amsterdam UMC en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) samen, met als doel om wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de verzekeringsgeneeskunde te bevorderen en meer wetenschappelijke onderbouwing aan de verzekeringsgeneeskunde te geven.

Er lopen binnen het KCVG tal van onderzoeksprojecten. Nieuwe projecten worden getoetst aan de UWV Kennisagenda en moeten zich richten op praktijkgerichte en voor de verzekeringsgeneeskunde toepasbare uitkomsten. Verzekeringsartsen kunnen promotieonderzoek doen onder begeleiding van senior onderzoekers. Sinds 2020 zijn er per universitair medisch centrum niet meer drie maar twee lopende promotietrajecten per jaar. De tijd en middelen die hierdoor vrijkomen, worden ingezet op kleinschalige projecten – zoals onderzoek of het mogelijk is om de sociaal‑medische beoordeling eenvoudiger te maken – en op valorisatie en implementatie van de onderzoeksbevindingen in de dagelijkse praktijk. Daarnaast wordt bekeken hoe ook met andere partners en door verbreding van onderzoeksthema’s de aansluiting op de praktijk beter geborgd kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van de wetenschappelijke diepgang. Nadat in 2021 meerdere sessies waren gehouden om hiervoor een langetermijnstrategie te formuleren, zijn in 2022 de eerste gesprekken gevoerd met de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB). Deze gesprekken krijgen in 2023 een vervolg, waarbij ook de raad van toezicht wordt betrokken.

Kleinschalige projecten

Inmiddels is al een aantal kleinschalige projecten gestart, met een doorlooptijd van maximaal één jaar. Deze projecten beantwoorden een vraag vanuit de praktijk en worden uitgevoerd door een verzekeringsarts (maximaal twee dagen per week). In 2022 is een project afgerond over het effect op werkhervatting van het plaatsen van een knieprothese bij artrose. In 2022 zijn ook vier nieuwe kleinschalige, op de verzekeringsgeneeskundige praktijk gerichte projecten gestart over werken met een psycholoog, werken met een fysiotherapeut, beeldbellen en warme overdracht. Een van de verzekeringsartsen die al eerder een kleinschalig project was gestart, is erin geslaagd extern extra financiering te regelen. Hierdoor kan dit project, Factoren gerelateerd aan de werkparticipatie van mensen met een visuele beperking, langer doorlopen en mogelijk worden uitgebouwd tot een promotietraject.

Lopend promotieonderzoek

Eind 2021 is gestart met een promotieonderzoek over symptoomoverstijgende factoren bij arbeidsongeschiktheid. Dit onderzoeksproject sluit nauw aan bij een vergelijkbaar onderzoek in de bedrijfsgeneeskunde. Op 3 februari 2022 promoveerde Kristel Weerdesteijn op een proefschrift over arbeidsongeschiktheid en subjectieve gezondheidsklachten.

De komende jaren spelen twee belangrijke thema’s in de langlopende (promotie)onderzoeken:

• Het verbeteren en ondersteunen van de inhoud en het proces van beoordeling van de functionele mogelijkheden door (vooral) de verzekeringsarts.

• Het verbeteren en verhogen van de participatie van specifieke groepen cliënten.

In 2022 liepen er per UMC twee promotieonderzoeken en ook een promotieonderzoek in het kader van de leerstoel Academisering van de verzekeringsgeneeskunde.

Muntendam Symposium

Op 12 mei 2022 vond, in hybride vorm, het Muntendam Symposium alsnog plaats. Dit stond oorspronkelijk gepland voor december 2021, maar kon toen wegens de coronabeperkingen niet doorgaan. De blik was gericht op de toekomst van de verzekeringsgeneeskunde. De deelnemers werden meegenomen in de laatste relevante maatschappelijke en politieke ontwikkelingen en er werd aandacht besteed aan de opzet van sociaal‑medische centra binnen UWV. Ook was er een presentatie over een lopend promotieonderzoek over technologische ontwikkelingen in de verzekeringsgeneeskunde en zorgnetwerken bij uitkomstgerichte zorg.

AKC: Arbeidsdeskundig Kennis Centrum

Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) wil duurzame arbeidsparticipatie bevorderen door bij te dragen aan de professionalisering van het arbeidsdeskundig vak. De AKC Kennisagenda sluit aan bij de UWV Kennisagenda. De nieuwe meerjarenstrategie van het AKC (2022‒2026) richt zich op toekomstbestendige professionals en kent de volgende speerpunten: arbeidsmarkt, technologisering, toepasbare kennis voor het netwerk van professionals, multidisciplinaire samenwerking, de cliënt en de professionele beroepsbeoefenaar. Deze nieuwe speerpunten worden opgenomen in het al lopende onderzoekprogramma Professionalisering arbeidsdeskundig handelen 2020‒2024. Dit programma sluit aan bij concrete vragen die leven bij arbeidsdeskundigen, het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en stakeholders (werkgevers, werknemers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)). In 2021 zijn, op basis van input van arbeidsdeskundigen en stakeholders en recente ontwikkelingen en rapporten, de fundamenten gelegd voor een nieuwe kennisagenda voor de komende jaren.

In 2022 zijn de volgende resultaten geboekt:

• In opdracht van de NVvA heeft het AKC een verkenning gedaan naar de arbeidsdeskundige in de toekomst. In november 2021 is op het gezamenlijke najaarscongres hierover een paper gepresenteerd en aangeboden aan de NVvA. Het resulterende rapport Naar de toekomst dromen. Een verkenning naar de toekomst van het arbeidsdeskundig vak is in april 2022 verschenen. Dit rapport is input voor de bredere verkenning door de NVvA naar het arbeidsdeskundig vak in 2030. UWV gebruikt het rapport bij het traject Arbeidsdeskundige van de toekomst,

• Het Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie (CIAO) heeft de methodiek Inclusief herontwerp van werk (IHW) 2.0 ontwikkeld om organisaties duurzaam inclusief te kunnen maken. Begin 2022 is een factsheet gepubliceerd over de rol van de arbeidsdeskundige bij IHW 2.0.

• Eind 2021 is het eindrapport opgeleverd van het langlopende wetenschappelijke onderzoek Chronische aandoening en arbeidsparticipatie – Voorspellende factoren voor arbeidsuitval gepubliceerd in AKC Cahier 27. De bijbehorende digitale tool is begin mei 2022 opgeleverd.

• De handreiking voor arbeidsdeskundig advies Begeleiden en adviseren van werkenden met beperkingen door long COVID is afgerond en in juni 2022 gepubliceerd. Deze uitgave richt zich op de eerste twee jaar van verzuim.

• Half september 2022 is de arbeidsdeskundige voorbeeldcasuïsitiek Reikwijdte van het ‘Eerste spoor’ re‑integratie bij een (grote) organisatie gepubliceerd.

• De scan Werkvermogen voor werkzoekenden is gedigitaliseerd; er loopt inmiddels een pilotonderzoek met deze scan op vijf UWV‑kantoren. Eind augustus is tussentijds een beeld gevormd van het pilotverloop. Daaruit bleek dat arbeidsdeskundigen weinig gemotiveerd waren om het gesprek met cliënten aan te gaan en dat er weinig vragenlijsten werden ingevuld. De pilot is stopgezet, we beraden ons op een vervolg in andere vorm.

• Voor de impactstudie naar vroegtijdige inzet van de arbeidsdeskundige voert Impact Centre Erasmus een pilot uit waarin de effecten van vroegtijdige (binnen drie maanden) inzet van arbeidsdeskundigen bij verschillende werkgevers wordt onderzocht. De pilot is in april 2021 van start gegaan bij twee grote werkgevers en is versterkt met kwantitatief onderzoek van twee grote datasets. Het pilotonderzoek liep door tot eind 2022. In het voorjaar van 2023 worden de resultaten geanalyseerd en een eindrapport opgeleverd.

• Het project gericht op het ontwikkelen van een leidraad en preferente formats voor de arbeidsdeskundige rapportage is in juli 2020 van start gegaan. Het project heeft enige vertraging opgelopen; de leidraad en formats zijn eind 2022 opgeleverd aan de NVvA. De verwachting is dat de NVvA de leidraad en formats in de eerstvolgende algemene ledenvergadering zal vaststellen.

• Een promotieonderzoek van een UWV‑arbeidsdeskundige naar het effect van integrale participatiegerichte dienstverlening voor mensen met meervoudige problematiek bevindt zich in de afrondende fase. De verwachting is dat promotie voor de zomer van 2023 kan plaatsvinden.

• Er is veel animo onder UWV-arbeidsdeskundigen voor het doen van kleinschalig onderzoek. Voor UWV‑arbeidsdeskundigen werkt het AKC samen met de academische werkplaatsen en het KCVG. Voor de zomer is er een informatiebijeenkomst georganiseerd. Arbeidsdeskundigen denken nu na over starten en/of zijn bezig met het formuleren van een onderzoeksvraag. Een UWV-arbeidsdeskundige heeft een onderzoeksvraag uitgewerkt en ingediend ter beoordeling. Begin 2023 volgt besluitvorming. Daarnaast zijn nog drie UWV‑arbeidsdeskundigen gestart met de voorbereidende fase voor een onderzoek.

• Er zijn in 2022 met subsidie van het AKC drie kortlopende onderzoeken gestart die zich richten op de handelingspraktijk van de arbeidsdeskundige. Het eerste onderzoek richt zich op de invloed van ageism (stereotypering, vooroordelen en discriminatie van ouderen) op het werk van arbeidsdeskundigen en de aanpak en ervaringen van arbeidsdeskundigen die ageism in hun eigen werk proberen tegen te gaan. Het tweede onderzoek focust op de doorontwikkeling van de bestaande e‑learning Betrekken van naasten bij arbeidsre‑integratie. Het derde onderzoek heeft tot doel om na te gaan in hoeverre arbeidsdeskundigen discriminatie op de arbeidsmarkt signaleren, hoe zij vervolgens met die signalen omgaan en hoe zij werkenden en werkzoekenden ondersteunen wanneer die met discriminatie te maken hebben. Deze onderzoeken lopen door tot medio 2023.

• In maart 2022 is een nieuw langdurig onderzoek gestart naar de inzet van de methodiek Samen beslissen, die zich richt op het versterken van de eigen regie van werknemers met psychische problemen bij hun re‑integratie na een ziekmelding.

• In juni 2022 is de eerste professionaliseringsdag voor arbeidsdeskundigen georganiseerd, samen met de NVvA en de Stichting Register Arbeidsdeskundigen (SRA).

• Eind juni 2022 zijn op de academiseringsmiddag van de Academische Werkplaats Noord workshops gehouden op basis van het eind 2021 verschenen AKC Cahier 28 over de inzet van beeldbellen bij arbeidsdeskundig onderzoek.

• De leidraad werkvoorzieningen is geactualiseerd en goedgekeurd door de NVvA. Deze wordt in het voorjaar van 2023 gepubliceerd.

• Het AKC is aangesloten bij drie projecten gericht op kwaliteitsverbetering van de re‑integratie van zieke werknemers; deze starten in 2023. In september 2022 is een project gestart om een overzichtscahier te maken dat inzichtelijk maakt welke arbeidsdeskundige modellen en instrumenten arbeidsdeskundigen in hun werk kunnen toepassen.

• Begin 2022 is AKC gestart met een onderzoeksproject gericht op de ontwikkeling van een kennisplatform over het vinden van passend werk voor zieke werknemers. Dit project, dat deel uitmaakt van het ZonMw‑programma Verbetering kwaliteit poortwachterproces, verloopt voorspoedig. In 2023 start de testfase.

• Het AKC levert een bijdrage aan een pilot waarin de app Whispp wordt beproefd op de werkvloer. De app moet mensen die hevig stotteren of een stemaandoening hebben in staat stellen om zich vrijuit te uiten. De pilot, die voortvloeit uit de Tech for Inclusion Challenge 2021, verloopt volgens planning.